شهر تاریخی میبد

شھر میبد دارای پیشینه ای چندین ھزار ساله است. این شھر دومین مرکز شھری و تجاری استان یزد محسوب می شود و به واسطه بافت تاریخی ارزشمند خود تمام شھر در فھرست آثار تاریخی ایران به ثبت رسیده. لازم به ذکر است شھرک جھان آباد نیز از عمده ترین مراکز صنعتی این شھر می باشدواین شھرستان با تولید نیمی از کاشی وسرامیک کشور قطب این محصول محسوب می شود.

میبد یکی از کانون ھای اولیه یکجانشینی درایران است که در واحه پھناور یزد واقع شده است. روزگاری درکنار دریای ساوه قرار داشته است که از ساوه تا حاجی آباد نمک کشیده شده بود و ساکنان آن ازطریق این دریاچه رفتو آمد می کردند.(تاریخ یزد، جعفری)

با توجه به پیداشدن سکه ضرب میبد دردوره ساسانی مشخص می شود که میبددر اواخر دوره ساسانی شھری معتبر و با اھمیت بوده است زیرا از یکصدو یازده شھری که در ایران قبل از اسلام شناسایی شده ازتعداد معدودی ازآنھا شرایط ضرب سکه و یا اجازه آن را داشته اند.
(شھرھای ایران، پیکولوسکایا) دلایل متعددی را می توان نام برد که و به ویژه نارین قلعه آن بیش ازمناطق دیگر یزد، مسکون شده و اولین نقطه یکجانشینی دراین ناحیه بوده است.

شهر-میبد

جعفری، اولین مورخ یزدی قرن ھشتم درمورد بنای نارین قلعه حکایت اسطوره ای و افسانه ای عنوان می نمایند که نشانگر آن است که حتی درآن زمان ھم عامه و خاص از دیرینه بودن این مکان مطلع بوده اند. وی می گوید که سلیمان نبی نارین قلعه را برای اختفای دفینه و گنج خود ایجاد نمود. نقش نگاره ای که اخیراً در ھمین مکان برروی پاره سفال پیدا شده است نشانگر واقعیت ھای بسیاری است. نقش نیمه انسان – نیمه حیوان حک شده براین سفال مربوط به نوع اعتقادات مذھبی مردم این ناحیه بوده که شبیه ھمان نقش نگارھایی است که درتمدن ھزاره سوم پیش ازمیلاد عیلامی ھا می باشد.(تاریخ عیلام، شیرین بیانی)

نارین قلعه میبددرقرون اولیه اسلامی ھم ازعظمت و اھمیت زیادی برخوردار بوده ازقلاع غیرقابل نفوذ برایدشمنان بوده است میبد، در روزگار پادشاھی قباد، پادشاه ساسانی ساخته شده و دلیل آن را چنین روایت کرده اند. یکی از فرزندان شاه به نام موبد بیمار شد و پزشکان ھوای این منطقه را برای او بھبودی بخش دانستند، از این رو با ایجاد این شھر و بنای قلعه ای، آن را «موبدگر» خواندند که به مرور زمان «گرد» از بین رفته و «موبد» را «میبد» نامیدند. نام میبد (میبذ) که از واژگان فارسی میانه است خود، نشان از دوران ساسانی دارد. در آثار تاریخی و جغرافیایی سده ھای نخستین پیش از اسلام، بارھا از این نام یاد شده است. اما با توجه به پیشینه دراز شھر میبد، گمان می رود این نام دگرگون شده نام پیشین و یا نام تازه ای از دوران ساسانی باشد. با این حال باید خاطر نشان ساخت میبد را که در آثار تاریخی وجغرافیایی، از سرھنگان یزدگرد دانسته اند، ھمان «مھبود» از سپھبدان نام دار زمان قباد و انوشیروان است. بنیاد نخستین میبد از دوران ھای کھن تاریخ ایران است، اما در زمان ساسانیان، که یکی از دوره ھای بنیان گذاری و گسترش شھرھا در ایران به شمار می رود، محدوده کھن شھر میبد نیز گسترش یافت. بعضی از منابع تاریخی و جغرافیایی که به معرفی شھر پیشین میبد پرداخته اند، بارزترین مشخصه شھرسازی پیشین میبدرا کھن سالی شھر، دژ استوار «نارین قلعه» و تأسیسات دفاعی آن دانسته اند.

سکه ھای بازمانده از روزگار پوراندخت ساسانی، که در میبد ضرب می شده، بیان گر اھمیت سیاسی و جایگاه ویژه این شھر باستانی است. میبد، در روزگار مغول شھری آباد و پرجمعیت بوده و اھمیت شھر میبد و قلعه آن به شاھان آل مظفر مربوط است. محمدبن مظفر در سال ۷۳۷ ھـ . ق با به دست آوردن گنجی که در یزد بود، به میبد آمد و قلعه دالان (نارین قلعه) را بازسازی و دور آن را خندق ایجاد کرد شھر باستانی میبد یکی از کانونھای کھن سکونت و زندگی در کرانه بیابانھای مرکزی ایران است .

شهر-میبد

میبد در پنجاه کیلو متری شمال یزد در کنار بزرگراه جنوبی و شرقی کشور ( تھران ـ بندرعباس ـ کرمان ) واقع است و راه آھن جنوب نیز از غرب آن می گذرد . ارتفاع متوســط ناحیـــه ۱۲۳۴ متر از سطح دریا است و آب و ھوای آن به اصطلاح کویری و بیابانی است . نگاھی به پیشینه ھای میبد مورخان ، پیدایش اولیه میبد را به مربوط به دوره ھای بسیار دور تاریخی و بر کنار یک دریاچه خشک شده کویــری ( دریای ســــاوه) می دانند . در روایت ھای افسانه ای بنای میبد را به «کیومرث » و بنای کھندژ «نارین قلعه» را به سلیمان نبی نسبت داده اند.

درگزارشھای تاریخ محلی ، بنای مدینه میبد را مربوط به دوره ساسانیان (قباد و انوشیروان) دانسته اند . نام میبد از واژه ھای پارسی میانه و برگرفته از نام یکی از سپھبدان ساسانی (مھبد) است که در توسعه و تحکیم بنیادھای شھری میبد در آن دوران سھم و نقشی مؤثر داشته است .نکته ای که نشاندھنده اھمیت سیاسی و مدنیت میبد در دوران ساسانی است ، سکه ھای بازمانده از دوران پورانداخت ساسانی است که در این شھر ضرب شده است .

در آغاز دوره اسلامی ، میبدیکی از سه جایگاه یزد بود که «مسجد آدینه» در آن برپاشد . اکثر جغرافیانویسان این دوره ، میبد را شھری از کوره ی استخر فارس به شمار آورده و این شھر را با عنوان «حصن حصین» (دژ استوار ) یاد کرده اند . اھمیت تاریخی میبد و دوران آبادانی آن بیشتر مربوط به عھد آل مظفر است که در قرن ھشتم از میان شھر برخاسته و یزد و کرمان و فارس و اصفھان را به تصرف درآورده و تشکیل حکومت داده اند . در ادوار گذشته ، بزرگانی چون ابوالفضل رشیدالدین میبدی (مترجم و مفسر قرآن کریم ) ، خطیرالملک میبدی (وزیر آل سلجوق ) ، قاضی میرحسین میبدی (حکیم و شاعر و قاضیالقضات ) و دوره اخیر ، مرحوم آیت ا…العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری (بنیانگذارحوزه علمیه قم ) از این شھر برخاستند .

شهر-میبد

شھرمیبد از دیرباز یکی از مراکز مھم صنایع دستی (سفال ، سرامیک و زیلوبافی ) بوده است که آوازه جھانی دارد . دیدنیھا و جاذبه ھای میبد بافت تاریخی ، کھندژ نارین قلعه ،شاھراه باستانی ری- کرمان ، کاروانسرا ، چاپارخانه ، یخچال خشتی ، برج کبوترخانه ، خانه سالار ، کارگاھھای سفالگری ( دستی و ماشینی) ، موزه زیلو، مسجد جامع میبد ، مسجد جامع فیروزآباد ، مسجد جامع بفروئیه، برج محمودآباد ، قلعه بارجین ، قلعه مھرجرد و …

 

این مقاله تا چه میزان برای شما مفید بود؟

نوشته های مشابه

همچنین ببینید
بستن