آتشکده زرتشتیان یزد

آتشکده زرتشتیان یزد که به آن «آتشکده بهرام» یا «آتشکده وَرهُرام» نیز می گویند، یکی از بناهای مقدس زرتشتیان است که در شهر یزد واقع در استان یزد بنا شده است.

بارها و بارها می توان به یزد سفر کرد؛ این شهر آن قدر دیدنی های جذاب و رنگارنگ دارد که هیچ وقت برای تان تکراری نمی شود. احتمالا همین زیبایی ها بوده که کارشناسان بین المللی را نیز مسحور کرده و باعث شده تا پای یزد به عنوان نخستین شهر جهانی ایران به فهرست میراث جهانی یونسکو باز شود و مایه افتخار ایرانیان باشد.

یکی از جذابیت های یزد همزیستی مسالمت آمیز ادیان در آن است. پیروان دین و آیین های گوناگون در کمال صلح و آرامش در این شهر زیبا زندگی می کنند و روابط خوب و صمیمانه ای با هم دارند. این مساله را می توان از وجود بناهای مختلف مذهبی در یزد فهمید؛ در قلب شهر، این ساختمان آتشکده است که خود نمایی می کند و چند محله آن طرف تر، مسجد جامع یزد هر دیده ای را به سوی خود می کشاند. در میان شهر حسینیه امیرچخماق را داریم و دور تر از آن دخمه های زرتشتیان قرار دارند.

امروز می خواهیم قدم به دنیای زرتشتیان عزیز بگذاریم و نگاهی به یکی از مهم ترین بناهای مذهبی آنها داشته باشیم. به سراغ آتشکده زرتشتیان یزد می رویم که ارزش بسیاری برای پیروان زرتشت دارد و البته یکی از دیدنی ترین جاذبه های شهر نیز محسوب می شود. کمتر کسی است که به یزد وارد شود و از این و آن آدرس این بنای مذهبی را نپرسد. زرتشتیان نیز دَرِ این مکان مقدس را به روی همگان گشوده اند تا دست دوستی به سوی آنها دراز کرده و بخشی از فرهنگ خود را به نمایش بگذارند.

آتشکده یزد

با گذر از دَرِ ورودی آتشکده یزد چشم تان به حوضی می افتد که درست رو به روی ساختمان اصلی قرار دارد. یکی از ویژگی های آتشکده ها، حضور آب در کنار آنهاست که در ساختار همه این بناها دیده می شود. از روزگاران دور آتشکده‌ها ساختمان هایی ساده و بدون زرق و برق بودند و معمولا تزییناتی در هیچ یک از آنها به چشم نمی خورد. آتشکده یزد نیز از همین قاعده پیروی کرده و در ساخت آن از معماری ساختمان آتشکده پارسیان هند و معماری هخامنشیان به ویژه تخت جمشید الهام گرفته شده است.

اطلاعات آتشکده زرتشتیان یزد

ساختمان اصلی آتشکده زرتشتیان یزد به گونه ای جانمایی و طراحی شده است که بتواند بیشترین بهره را از نور خورشید ببرد و در نتیجه انرژی زیادی در آن باقی بماند.

تامین آب مورد نیاز مجموعه از آب انبار، گاورو، پاکَنه (پله ای در قنات) و راه قنات صورت می گرفته است که همگی قابل بازدید هستند. حمام و توالت‌های قدیمی نیز در محوطه مجموعه وجود دارند که باعث آشنایی بازدیدکنندگان با سبک زندگی مردم در ۸۰ سال پیش می شوند.

ساختمان اصلی آتشکده زرتشتیان یزد در میان حیاط و بر روی سکویی با ارتفاع ۲۱ متر از سطح زمین قرار دارد و با پیمودن ۸ پله می توان به ورودی آن رسید. حیاط آتشکده همیشه سرسبز است و درختان سرو و کاج در آن خودنمایی می کنند. جلوی ساختمان اصلی سرستون های سنگی قرار دارند و پای دیوارها با سنگ های گلدار مزین شده است که همگی کار هنرمندان اصفهانی هستند. آنها سنگ‌ها را در اصفهان تراشیده و سپس به یزد انتقال داده اند.

پس از ورود به ساختمان، دیوارها را می بینیم که با تصاویر زرتشت و جمله‌ هایی از کتاب مقدس اوستا زینت یافته اند و کمی بعد چشم مان به آتش مقدس، روشن می شود.

آتشکده زرتشتیان یزد

یکی از دلایل اهمیت آتشکده زرتشتیان یزد برای زرتشتیان، نگهداری آتش مقدس ورهرام در آن است که بیش از ۱۵۰۰ سال قدمت دارد و از قداست بسیاری نزد پیروان زرتشت برخوردار است.

آتش‌های مقدس زرتشتی

به طور کلی آتش های مقدس زرتشتی، چند نوع آتشِ مرتبط به مراسم آیینی یا داستان‌های اساطیری هستند و آداب خاصی برای برپا کردن شان وجود دارد. آتش در مزدیسنا (دین زرتشتی) یکی از بهترین داده‌های اهورامزدا – خدای یگانه ایرانیان باستان و زرتشتیان – به شمار می رود و به عنوان میانجی میان خالق و مخلوق از آن یاد می شود. در اوستا بارها از آتش به عنوان پسر اهورامزدا نام برده شده و به همین سبب دین زرتشت قوانین خاصی را برای آن در نظر گرفته است؛ به عنوان مثال هیچ کس نباید بر آتش بدمد و آن را آلوده کند؛ حتا نگهبان آتش نیز باید نقاب مخصوصی به نام پدام بر دهان و بینی خود بگذارد.

یکی از والاترین آتش ها در مراسم آیینی دین زرتشت، ورهرام است که تهیه آن، وقت و هزینه بسیاری می طلبد و به ندرت برپا می شود. برای تهیه این آتش باید پانزده آتش گوناگون و آذرخش آسمانى (جمعا شانزده آتش) جمع آوری شود که عبارتند از رنگرز، پادشاه یا فرماندار، کوزه‌گر، آجرپز، درویش یا صاحبدل، زرگر، ضرابخانه، آهنگر، اسلحه‌ساز، نانوا، تقطیر، فرمانده ارتش، چوپان، ‌پیشواى دینى، برق آسمان، مرده‌ سوز.

این آتش طی مراسمی آیینی و در مدت یک سال، ۱۱۲۸ بار پاکیزه می شود و فقط موبدانی می توانند در این مراسم شرکت کنند که دشوارترین مراحل طهارت را پشت سر گذاشته باشند. در هر بار پاکیزه سازی، چوب درختی هفت ساله که خشک شده را به روی آتش می گیرند و وقتی هیزم آتش گرفت آن را به نشانه یک بار پاک شدن می دانند.

مراسم حمل این آتش نیز ویژه است؛ آن را بر روی تختی قرار می دهند و چهار موبد در حال حمل آن، دعاهای آیینی می خوانند تا به مقصد مورد نظر برسند. در میان زرتشتیان، به گذاشتن آتش در سر جای خود “به تخت نشاندن آتش” می گویند.

این آتش باید همواره روشن بماند چرا که بر اساس باورهای دینی متعلق به همه مردم است و همه در آن سهمی دارند.

آتش 1500 ساله

یکی از جذاب ترین تزیینات ساختمان آتشکده زرتشتیان یزد نگاره فروهر است که بر بالای ورودی خودنمایی می کند. فروهر یکی از نیروهای مینویی (عالم روحانی) است که بر اساس باور مزدیسنان (پیروان دین زرتشت)، پیش از پدید آمدن موجودات وجود دارد و پس از مرگ و نابودی آنها، راهی عالم بالا شده و در آنجا ماندگار می شود. این نیرو که می‌توان از آن با عنوان جوهر حیات یاد کرد، فناناپذیر است و هرگز به زوال نمی رسد. فروهرِ هر موجودی، قبل از خلقت مادیِ آن، در جهان مینویی حاضر است و پس از خلقت فرود آمده و با موجود مورد نظر همراه می‌شود. پس از مرگ هر موجود، فروهر آن دوباره به جهان فروهری باز می‌گردد.

نگار فروهر

نگاره فروهر آتشکده زرتشتیان یزد، کاری از هنرمندان کاشی‌کار یزدی است و ظرافت و زیبایی خاصی در آن به چشم می خورد.

آدرس: ایران – یزد – یزد خیابان آیت الله کاشانی، کوچه آتشکده

مطالب پیشنهادی

این مقاله تا چه میزان برای شما مفید بود؟

نوشته های مشابه