دیدنیهای شهر میبد
شهر میبد یکی از شهرهای کهن و قدیمی در استان یزد است. بناها و پدیده‌های شهری قدیم، در گذر زمان در این شهر تاریخی سالم مانده و اکنون به عنوان نشانه‌ای از تمدن مردم این منطقه و یادگاری از آنها برای گردشگران کنونی باقی مانده‌اند.
شاهراه ری – کرمان
یکی از اصلی‌ترین دلایل شکل‌گیری و توسعه ی شهرها در ادوار مختلف اسلامی قرارگیری آنها بر سر راههای ارتباطی است. شهر میبد نیز در دوره‌ی اسلامی به مانند ادوار پیش از تاریخی و تاریخی خود در عرصه‌ی مبادلات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نقش بسزایی را ایفا نموده است که این مساله مرهون موقعیت ویژه‌ی جغرافیایی و قرارگیری این منطقه در مسیر راههای ارتباطی است. مهمترین راه ارتباطی که نقش مهمی در پیدایش، تکوین و توسعه‌ی این شهر داشته، شاهراه ری کرمان بوده است. این شاهراه بزرگ – کاروانی که از جنوب غرب شهر میبد می‌گذشته، از منطقه‌ی ری باستان گرفته تا قم، کاشان، نطنز، اردستان، نائین، عقدا، میبد و از آنجا تایزد، کرمان و شرق ایران ادامه یافته است که موجب شکل‌گیری تاسیسات خدماتی، مراکز مبادلاتی و مجموعه‌های راهداری از جمله آسیاب، قلعه، کاروانسرا، آب انبار، چاپارخانه، یخچال و … شده است. که کافه صور به معرفی تعدادی از این آثار می‌پردازد.
قلعه بارجین میبد
قلعه بارچین در روستایی به نام بارچین در شرق شهر میبد قرار دارد.مصالحی که در این بنا به کار رفته، عموما از گل و خشت است.دربعضی جاهای آن از بتونی محکم به نام ساروج که محکم ترین ملات است وترکیبی از خاکستر، اهک، سفیده تخم مرغ ،می باشدبه کار رفته است.
این قلعه دو طبقه است و چهار برج ساده در چهار گوشه دارد. ورودی آن در قسمت شمالی قرار دارد. بالای سردر ورودی یک اتاق ساخته شده که مختص ارباب قلعه بوده است. مهمترین تزئیناتی که در بنا به کار رفته قاب بندیهایی می باشد که در جبهه شرقی و غربی مشاهده می شود.این بنا توسط اربابان زرتشتی محل بنا گردیده است. کاربرد این بنا به منظور پناه گرفتن در مواقع ناامن بوده است.
قلعه مهرجرد میبد
قلعه مهرجرد در محله«در قلعه» شهر میبد قرار دارد. قلعه مهرجرد را میتوان متعلق به دوره های زندیه و افشاریه دانست. این قلعه با مصالح خشت و گل و در سه طبقه بنا شده است. حصارهای قلعه چینهای و بر روی آن تزییناتی از همان مصالح اصلی به کار رفته است. در ورودی قلعه از جنس چوب است.
کلیت این بنا سه طبقه ، با پله هایی که ارتباط عمودی را میسر می ساخته است می باشد . انواع مختلف پوششهای خشتی که در معماری ایران وجود داشته است در این بنا مشاهده می گردد. قلعه مهرجرد علاوه براینکه به عنوان انبار مورد استفاده قرار می گرفته ، مکان امنی برای پناه گرفتن و نیز در دورانی از آن به عنوان مکتب استفاده می شده است .
این قلعه از نمونه قلعه هایی است که در تمامی آبادیهای منطقه میبد وجود داشته و تنها باقیمانده این قلعه ها در منطقه می باشد. قلعه مهرجرد دارای چهار برج در چهار گوشه و یک برج به عنوان درب ورودی در سمت جنوب می باشد.
خانه سالار میبد
یکی از جاذبه‌های تاریخی و گردشگری شهر میبد وجود خانه‌های اعیانی در محلات است که از میان کوچه‌های پیچ در پیچ کویر نمای این خطه بیابانی خودنمایی می‌کند. خانه سالار جاذبه‌ای بکر در قلب کوچه‌های کویری میبد است، یکی از این خانه‌هایی که از حاجی سالار نوادگان حکیم، از طبیبان نامی روزگار خود و در محله‌ای به نام باغشاهی و از دوران قاجار به یادگار مانده است، این خانه در گوشه شمال‌غربی داخل حصار میبد و در محله میبد بالا قرار دارد.
شهر میبد یکی از شهرهای کهن تاریخی ایران است که دارای ظرفیت‌های گردشگری فروانی است، و وجود خانه‌های اعیانی در محلات مختلف در شهر میبد ، جلوه‌ای ویژه به جاذبه‌های توریستی و گردشگری میبد بخشیده است.
یکی از ویژگی‌های خانه سالار این است که به صورت حیاط مرکزی ساخته شده است و فضاها و اتاق‌ها در چهار اطراف حیاط قرار گرفته‌اند. در وسط این حیاط یک حوض زیبایی که از فواره‌های تکی بهره‌مند است واقع شده و چهار باغ لچکی شکل در اطراف آن فضای دلنشینی را در حیاط ایجاد کرده است.
در قسمت جنوبی این بنای تاریخی، ایوان بلندی از میان درخت نارنج قد کشیده است که نشان می‌دهد این خانه در گذشته از برو و بیا و رفت و آمد بسیاری برخوردار بوده است.
شیوه قرینه‌سازی در این بنا به طرز زیبایی انجام شده و فضای شرقی و غربی کاملاً قرینه‌سازی شده، با این تفاوت که در فضا و اتاق که در جبهه غربی قرار دارد از یک طرف به حیاط و از طرف دیگر به باغ جبهه غربی خانه احاطه دارد.
در گذشته از داخل باغ این بنا نهر آبی روان بوده که امروزه به خاطر خشک شدن قنات، آب چاه از آن عبور می‌کند. در جبهه شمالی این خانه هم، اتاق سه دری زیبایی وجود دارد که دو طرف آن راهرویی قرار دارد که یکی به فضای هشتی خانه می‌رسد، این فضای هشتی خانه دارای سه ورودی است که یک طرف به سمت باغ، طرف دوم به داخل خانه و طرف سوم به ورودی خانه باز می‌شود.
قرار گرفتن خانه در فضای باغات محله یکی دیگر از ویژگی‌های این بنای تاریخی است و چهار دور اطراف این بنای تاریخی را باغات انار و درختان میوه و تعدادی خانه‌های اعیانی فرا گرفته است.
خانه سالار در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ به شماره ۳۶۹۵ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و بعد از مرمت و بازسازی از سوی اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان یزد به عنوان پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی از آن استفاده می‌شود.
مسجد جامع میبد
یکی دیگر از آثار درخشان تاریخی شهر باستانی میبد ، مسجد جامع این شهر است که خود متشکل از چند مسجد است. به نظر باستان‌شناسان و کارشناسان معماری، مسجد جامع میبد متشکل از بناهای مختلف است. به عبارت دیگر این مسجد خود متشکل از چند مسجد است. مسجد جامع شهر میبد که یکی از قدیمی‌ترین مسجد‌های ساخته شده در ایران است، گفته می‌شود که در سده‌ی دوم هجری پایه گذاشته شده است. با گذر زمان، در دوره‌های مختلف تاریخی قسمت‌های از مسجد تغییری یافته یا قسمتی بدان اضافه شده است. مسجد جامع میبد دارای شبستان زمستانی یا همان گرمخانه، شبستان تابستانی، ایوان، چند ورودی و هشتی است.
پیشینه‌ی شهر میبد را برخی از باستان شناسان به هفت هزار سال پیش نسبت می‌دهند. شاهد این ادعا، نارین قلعه‌ی میبد است که معماری آن یادآور معماری ایلامی‌ها است. در کنار دیگر جاذبه‌های کم‌نظیر شهر میبد ، مسجد جامع این شهر اهمیت خاصی دارد. معماری مسجد در طول زمان با پیشرفت و تغییر و تحول معماری ایرانی و اسلامی، تغییراتی بسیاری داشته است. بنای اولیه این مسجد متشکل از یک شبستان بوده و دیگر بخش‌های آن بعدا به آن اضافه شده‌اند. نخست بنای گنبدی اضافه شده و سپس مسجد به سمت غرب توسعه داده شده است. پس از آن مناره‌هایی عریض و قطور در قسمت شمالی مسجد اضافه شده‌اند. عمده تغییرات این مسجد را میتوان به قرون پس از سده‌ی هفتم هجری نسبت داد که به دوران آل بویه و آل مظفر مربوط می‌شود. گفته می‌شود که این اثر تاریخی ارزشمند، دارای بخش‌های دیگری چون کاروانسرا و آب‌انبار نیز بوده است که امروز اثری از آنها باقی نمانده است.
بنای مسجد جامع میبد را به سده‌ی دوم هجری قمری نسبت می‌دهند. قسمت‌های مختلف این مسجد در دوره‌های تاریخی مختلف ساخته شده است. اوج این ملحقات در زمان آل بویه و آل مظفر بوده است. در زمان فرمانروایی آل بویه، گرمخانه‌ی مسجد و در زمان آل مظفر ایوان و گنبد اصلی این مسجد به آن اضافه شده است. آخرین ملحقات و ترمیمات این مسجد مربوط به دوره‌ی قاجار می‌شود که شبستان زمستانی حاجی رجبعلی و شبستان حاجی حسنعلی به این مسجد اضافه گشت.
مسجد جامع فیروز آباد
مسجد جامع فیروز آباد در شهر میبد ، روستای فیروزآباد واقع شده و مربوط به سدهٔ ۹ ه. ق. است. بالای سر در بزرگ ورودی کتیبه ای چوبی به خط نسخ وجود دارد. در بالای محراب ایوان تابستانی آن نیز کتیبه ای وجود دارد با کاشی معرق و منفرد از محراب که به خط نسخ است و متضمن آیه ای قرآنی است.
در زیر همین کتیبه ، یک قطعه کاشی کاری معرق قرار دارد که با نقش گل و بوته از قرن نهم هجری کار شده است.در ضلع جنوبی مسجد ، ایوان با طاق گهواره ای، و پشت سر آن ، گنبدخانه ای با گنبد نسبتا بلند واقع است . گنبدخانه همچنین دارای بادگیری است.
برج محمودآباد میبد
یکی از بناهای تاریخی استان یزد که در مجاورت بلوار نواب صفوی شهر میبد قرار دارد، برج محمودآباد میباشد که قدمت آن به دوره قاجاریه بر می گردد با پلانی مدور و از جنس خشت بنا گردیده است.
اصل بنا دو طبقه بوده و در فضای بالای آن فضای باز برای اقامت موقت قرار داشته است . در داخل بدنه بنا حفره هایی جهت آشیانه کبوتران تعبیه شده است . در نمای بیرونی قسمت انتهایی برج مقرنسهای ساده ای که بیانگر حالت تدافعی برج بوده است دیده می شود. این بنا در گذشته کاربرد دفاعی، دیده بانی و محل نگهداری کبوتران جهت استفاده از کود آنها را داشته است. این برج بنایی از خشت و گل در کشت خوان‌های شهر میبد در اقلیمی گرم و خشک و در منطقه ای غیر زلزله خیز است. در قسمت بالایی برج ، مقرنس ها و کنگره هایی از خشت و سوراخ های تیر کش نیز در اطراف برج ساخته شده است. از این برج که با کاربری قلعه ساخته شده است به عنوان محلی برای ذخیره غذا و پناه گیری در مواقع ناامن استفاده می شده است .
