برادران امیدوار – اولین جهانگردان ایرانی

• تاریخ تولد: ۱۳۰۸ و ۱۳۱۱
• محل تولد: دروازه دولاب تهران
• شهرت: عیسی با برادرش، عبدالله، اولین جهانگردان-پژوهشگران ایرانی بودند؛ برادران امیدوار از همان نوجوانی تصمیم شان را گرفته بودند؛ دلشان می خواست هرچه نادیدنی است را به چشم ببینند. برای همین از حدود سال ۱۳۳۰، برنامه ریزی سفرشان را آغاز کردند و تا سه سال بعد، هر اتفاقی که پیش آمد نتوانست جلوی عزم جدی آن ها را بگیرد. آن ها سال ۱۳۳۳ سفرشان را از افغانستان شروع کردند.

زندگینامه برادران امیدوار

موسی برادر بزرگتر عیسی در مدرسه صنعتی آلمانی ها (مهندسی راه آهن) تحصیل کرده بود و با کمک وی عیسی در سنین نوجوانی برای یکسال کارمند دفتر جریمه راه آهن (تعمیرات) گردید .در آن جا با جوانی که قهرمان بوکس بود آشنا شد و به پیشنهاد وی به عضویت باشگاه نیرو راستی (دماوند فعلی ) در آمد .

در این باشگاه رشته های مختلف (بدنسازی، کشتی، بوکس و…) وجود داشت که عیسی باعشق و علاقه زیاد کوهنوردی را انتخاب نمود. عبدالله نیز مانند برادرش چندی بعد عضو هیئت کوهنوردی گردید و قله ها و کوهه ای بسیاری را با هم فتح نمودند. صعود به قله های سهند و سبلان، دماوند از جبهه شمالی (دره یخ آر، تخت سلیمان،  علم کوه از جبهه شمالی و جنوبی) غار ظالمگاه طالقان، زایل در ابهر از جاهایی بود که آن زمان این دو برادر به همراه دیگر اعضاء باشگاه انجام دادند و چنین سفرهایی انگیزه ومقدمات سفرهای جهانی برادران امیدوار را فراهم نمود.

شروع سفرها با دوچرخه

در سال ۱۳۳۰ ه. ش عیسی امیدوار پا در رکاب با دوچرخه کورسی (۲۶ Pejout) که آن را خریداری و به جهت سهولت در سفر و راحتی حرکت، دنده‌دار نمود، به سوی کشورهایی چون ترکیه ، سوریه و عراق حرکت کرد. عیسی سفر خودرا به سمت غرب و شمال غرب ایران شروع و پس از پشت سر گذاشتن شهرهائی چون میانه ، تبریز، خوی ، مرند به مرز بازرگان رفت. مرز بازرگان در آن زمان بسیار کم تردد بود و برای کارکنان گمرک ایران دیدن یک نوجوان تنها و دوچرخه سوار باور نکرنی و غیر منتظره بود. عیسی پس از خداحافظی و تشکر از ماموران گمرک ایران وارد شهر “ارزه الروم” در ترکیه گردید.

در اواخر شهریور ماه و در حالی که بارش برف و باران بسیار شدید و هوا سرد بود گردنه معروف “سیواس” را تا آنکارا طی کرد. در آن زمان کلیه راههای ترکیه شوسه بود به جز راه باریک و آسفالت که آنکارا را به استانبول متصل می نمود. پس از ۲۰ روز سیر و سیاحت در شهر استامبول به سمت جنوب ترکیه سفرش را ادامه داد تا به کشور سوریه رسید . اولین شهری که در سوریه دیدن نمود حلب بود و پس از آن به دمشق رفت .در آنجا با یک تاجر ایرانی آشنا شد و حدود یک هفته مهمان او بود.

پس از پشت سر گذاشتن چند شهر سوریه به عراق و شهر بغداد رسید . در بغداد مهمان مدرسه ایرانیان مقیم بغداد گشت پس از زیارت و بازدید از شهرهائی چون کربلا، سامراء ، و نجف از طریق مرز خسروی وارد ایران گردید و پس از طی نمودن مسیر کرمانشاه، همدان و قزوین به تهران رسید و مورد استقبال مردم قرار گرفت و سفر ۴ ماهه خود را با دوچرخه به پایان رساند.

عبدلله نیز در سال ۱۳۳۱ ه . ش پس از گذشت ۶ ماه از سفر عیسی به همراه دوستش با دوچرخه از تهران به سمت شمال و خراسان حرکت نمود و با عبور از حاشیه کنار کویر لوت ، بیرجند ، قائن و زاهدان به بندرعباس رفت و سپس به سمت غرب ایران و به شهرهای همدان ، اراک و در نهایت به تهران رسید.

انگیزه سفر در برادران امیدوار

در زمانی که عیسی عضو تشکیلات کوهنوردی باشگاه نیرو راستی بود با دو نفر از دوستانش تصمیم گرفتند که از تهران تا اهواز را با دوچرخه رکاب بزنند و چنین هم شد؛ اما در حین سفر زمانی که به اراک رسیدند بین دو دوست آقای امیدوار اختلاف و ناراحتی پیش آمد. در نتیجه آقای امیدوار از ادامه راه منصرف شدند و به تهران برگشتند که این بازگشت خود مقدمه‌ای جهت سفرهای بعدی آن‌هاگردید.

عیسی در همان سال در یک مسابقه سرعت و استقامت که مسیر آن از کرج تا تهران بود شرکت کرد و مقام دوم را بدست آورد . مدتی بعد نیز یک مسابقه دوچرخه سواری، سرعت برگزار شد که در بین کلیه شرکت کنندگان نفر چهارم گردید . از دیگر عواملی که باعث ایجاد انگیزه بیشتر برای سفر با دوچرخه گردید دوچرخه سوار فرانسوی ” لیونل برانس ” بود که قصد داشت با دوچرخه از پاریس به ” سایگون ” پایتخت ویتنام جنوبی برود و در مسیر راه از تهران گذشت و مورد استقبال بچه های کوهنورد باشگاه قرار گرفت .این دیدار و آشنایی باعث شد عزم عیسی جهت سفر با دوچرخه بیشتر گردد.

سفرهای برادران امیدوار

مرحله اول سفر برادران امیدوار هفت سال طول کشید و در این مدت از افغانستان، پاکستان و هند گذشتند و به سمت تبت و آسیای جنوب شرقی و استرالیا سفر کردند. بعداز گذر از اقیانوس آرام، به آلاسکا، آرمیکای شمالی و آمریکای جنوبی سفر کردند و در نهایت از اقیانوس اطلس گذشتند و وارد اروپا شدند. در مدت اقامتشان در اروپا هزینه های سفر به آفریقا را درآوردند. آن ها سال ۱۳۴۰ برای یک اقامت سه ماهه از اروپا وارد ایران شدند و بعد از آن، مرحله دوم سفرشان را با خودروی ون دو سیلندری که از شرکت خودروسازی «سیتروئن» دریافت کرده بودند، از کویت شروع کردند. بعد هم از عربستان سعودی گذشتند و وارد آفریقا شدند.

برادران امیدوار در اولین قدم باید موتورسیکلتی خریداری می‌کردند که بتواند در مسیر پرپیچ و خم جاده ها تاب بیاورد؛ البته همین را هم باید تجهیز می کردند. عیسی امیدوار می‌گوید:

موتورسیکلت را با کمک برادران تضامنی از انگلستان وارد کردیم. خودمان یک صندوق برای موتور درست کردیم و گاردهایی هم از جنس فلز برای اطراف آن ساختیم که حکم سپر را داشتند. به جز صندوق بار که وسایل مان را در آن قرار داده بودیم، یک باک یدک هم برای بنزین درست کردیم که در طول سفر خیلی به کمک مان آمد چون آن زمان، مثل الان نبود که همه جا پر از بمب بنزین باشد.

عیسی و عبدالله بودجه ای را که در اختیار داشتند، به دو بخش تقسیم کردند. با بخشی از آن پول، وسایل سفرشان را تهیه کردند و با بخشی دیگر، پول و سکه طلا خریدند. «هرکدام ۹۰دلار برداشتیم و چند سکه طلای آن زمان را به قیمت ۸۰ تومان خریدیم. البته فقط پول را خرج کردیم و سکه ها را بعد از ۱۰ سال با همان قیمت هشتاد تومان فروختیم.»

آنها برای صرفه جویی در هزینه ها روش خاص خودشان را داشتند. در تمام طول مسیر، با پولی که از راه اجرای برنامه های رادویویی یا نوشتن مقالات برای مجله های بزرگ به دست آورده بودند، زندگی می کردند. یکی دیگر از کارهایی که در کم کردن هزینه های سفرشان موثر بود، مکاتبه با دانشگاه هایی بود که به کار آن ها علاقه نشان می دادند. «پیش از رسیدن به هر شهری، با دانشگاه مقصد مکاتبه می کردیم. کاری که ما انجام می دادیم برای آن ها جالب بود. برای همین جای خواب، خوراک و امکانات دیگری در اختیارمان می گذاشتند. در بسیاری از موارد هم خود رییس دانشگاه با دانشگاه بعدی نامه نگاری می کرد و از آنها می خواست تا امکاناتی در اختیار ما بگذارند.»

یک مسیر متفاوت در سفر دوم برادران امیدوار

مقصد گردشگران در آن زمان و حتی همین حالا، به سمت همسایه های غربی ایران بود. حدود ۶۰ سال پیش هم کشورهای غربی نسبت به آن هایی که در خاور دور قرار داشت، نشاخته شده تر بودند و امکانات بهتری هم داشتند. با وجود این، برادران امیدوار سفرشان را از راه شرق آغاز کردند. «غرب، مسیر آسان تری داشت و همه چیز در آن منطقه سنجیده تر بود، ولی ما مسیر سفرمان را از راه دیگری آغاز کردیم. دلیلش این بود که اگر از همان آغاز راه به سمت غرب می رفتیم، چیزی در چنته نداشتیم تا نشان شان بدهیم. در نتیجه کسی خواهان ما نبود، اما مشرق زمین تفاوت های زیادی داشت و برای خیلی ها ناشناخته بود.

ما در خاور دور در حدود بیست و چند برنامه رادیویی اجرا کردیم که همه شان مورد توجه قرار گرفتند. از راه اجرای همین برنامه های رادیویی، پول هم در می آوردیم. از استودیو که بیرون می آمدیم، چک دستمزدمان حاضر بود. اما اگر اولین مقصدهایمان را در غرب انتخاب می کردیم، برنامه رادیویی ای هم در کار نبود که به ما توجه کنند.»

بودجه سفر برادران امیدوار

در واقع برادران امیدوار پژوهشگر و محقق بودند و اگر چه در ابتدا سفرهایشان را با درآمد پس اندازی که برای این سفرها کنار گذاشته بودند، شروع کردند اما بعدها توانستند با فروش عکس ها، چاپ مقالات، تهیه فیلم‌های مستند و … هزینه سفر خود را تامین و یک کار غیر ممکن را در آن دوران، ممکن سازند. آن هم در زمانی که سفر به دورافتاده ترین مناطق دنیا جزو سخت ترین کارهای جهان به شمار می آمد.

موزه برادران امیدوار – آرزوی همیشگی دو برادر

برادران امیدوار بعد از پایان سفرشان در سال ۱۳۴۳، تصمیم گرفتند ایده ای را که از ابتدا دنبال آن بودند، پیاده کنند. در همین ارتباط عیسی امیدوار می‌گوید:

دلمان می خواست آنچه را از سفرمان به دست آورده بودیم، در یک موزه به نمایش بگذاریم. اولین کسی که بعد از پایان سفرها با ما صحبت کرد، تیمسار خسرویانی بود. او بعد از این که حرف های مان را شنید، در برنامه ای ما را معرفی کرد. بعد ما طرحی را که در ذهن داشتیم، در یک دفترچه سی صفحه ای آماده کردیم. طرح ما به حدود ۱۵۰ هکتار زمین نیاز داشت. در این موزه خاص می توانستیم تمام سوغات های خاص مان را به نمایش بگذاریم و حتی توسط آشپزهایی که به استخدام در می آمدند، خوراک محلی هر منطقه از جهان را جداگانه سرو کنیم.

طرح امیدوارها به نظر جالب می آمد؛ در نتیجه آن ها به رییس اداره هنرهای زیبا، معرفی شدند و در مرحله بعدی، آن ها به وزیر کشاورزی معرفی شدند. در این باره وزیر وقت به آن‌ها پیشنهادی زمینی در اراضی عباس آباد را بالای بلوار الیزابت (بلوار کشاورز فعلی) جهت ایجاد موزه پیشنهاد داد که در در آن زمان بیابانی بود ولی برادران امیدوار قبول نکردند.

طرح موزه برادران امیدوار سال‌ها مسکوت ماند تا این که حدود سال ۱۳۸۳، دکتر عبدالعلی پور به ریاست مجموعه کاخ های سعدآباد منصوب شد. در آن زمان، آن‍ها در زیر کاخ سفید، که قبلا محل زندگی شاه و فرح بود، سه ماه نمایشگاه برگزار کردند. در این نمایشگاه استقبال زیادی از کارشان شد و در نهایت تصمیم گرفته شد که نمایشگاه برادران امیدوار به طور دائمی به بخش دیگری از مجموعه منتقل شود.

چرا نباید دیدن موزه برادران امیدوار را از دست داد؟

از مدت ها پیش، بسیاری از کشورها با عیسی و عبدالله مکاتباتی داشته و درخواست کرده‌اند بخش قابل توجهی از اشیای آن‌ها را برای نمایش در موزه خود خریداری کنند. عیسی امیدوار می گوید:

هیچ ایرانی یا حتی خارجی شبیه به ما کاوش نکرده است. به طور مثال، در انگلستان دانشجویان برای نوشتن پایان نامه‌شان به مناطقی سفر کرده‌اند و وسایلی همراه خودشان آورده اند که این اشیا در حال حاضر در بخش انسان شناسی موزه بریتانیا نگهداری می شود. اما جالب است بدانید هیچ کس از تمام نقاط دنیا نتوانسته همراه خودش سوغات بیاورد. ضمن این که بسیاری از آن مکان‌ها دیگر وجود ندارند و وسایل آن دوران به فراموشی سپرده شده‌اند.

جمجمه های کوچک شده ای که قوم «جیوارو» از قربانی‌هایشان درست می کردند از نمونه های این اشیای آنتیک و خاصی هستند که در بیشتر موزه های جهان، ردی از آن‌ها وجود ندارد. بومرنگ ها و تمام ادوات شکار مربوط به آن دوران هم دیگر وجود ندارند.

البته با وجود همه این نکات مثبت، موزه کمبودهای بزرگی نیز دارد؛ عیسی امیدوار در این باره می‌گوید:

باید راهی برای برطرف کردن آن پیدا کنیم. من باید غرفه هایی درست کنم که زندگی مردم را به طور واقعی تری در آن نشان بدهم. من و برادرم عبدالله که سال هاست در شیلی یک شرکت فیلمسازی ار اداره می کند، دنبال پول نیستیم. ما می خواهیم جهان را به مردم مان نشان بدهیم و باعث افتخار کشور باشیم. هر کس هم که در این راه بتواند کمک کند، استقبال می کنیم.

عبدالله امیدوار هم اکنون در شیلی زندگی می کند ولی عیسی هنوز در ایران به سر می‌برد و روزهای یکشنبه اول هر ماه می توانید او را در موزه برادران امیدوار ملاقات کرده و از نزدیک پای صحبت‌های این مرد بزرگوار بنشینید.

آدرس موزه برادران امیدوار: در بخش شمال غربی مجموعه فرهنگی – تاریخی کاخ سعدآباد

مطالب پیشنهادی: